Czersk położony jest 39 km na południe od Warszawy, 3 kilometry od Góry Kalwarii. Dzięki mostowi w Górze Kalwarii, który przebiega przez Wisłę, do Czerska możemy dojechać z Warszawy prawym lub lewym brzegiem Wisły. Autobusy PKS chodzą do Czerska b. rzadko.

Od VII wieku, na wysoko położonej sztucznie usypanej skarpie wiślanej w Czersku, zakładano osady, budowano gródki, grody oraz zamki. Do XIV wieku archeolodzy naliczyli 11 poziomów osadniczych, z czego 7 najprawdopodobniej zostało spalonych. Grody warowne budowano na skarpie ze względu na jej walory obronne. Czerska skarpa zakończona jest trzema wzgórzami.

Początkowo te tereny nazywano Czerniczkiem. Pod koniec XIII wieku Czersk był najważniejszym ośrodkiem politycznym i kościelnym Książąt Mazowieckich. Na wzgórzu południowym, które opada stromo w stronę Wisły, w 1410 roku Książe Mazowiecki, dziedzic czerski, Janusz I Starszy (panował 1379-1429), wzniósł warowny zamek. Zamek został zbudowany w miejscu budowli drewnianej z XII wieku. Zamek tworzyły:

• dwie okrągłe wieże,
• baszta bramna,
• kaplica oraz
• dwa budynki murowane.

Ceglane mury zamkowe miały grubość dochodzącą do 1,8 m.
Zmiany polityczne oraz przesunięcie się koryta Wisły kilka kilometrów na wschód spowodowały, że Książe Janusz I Starszy przeniósł, w roku 1408 roku, swoje urzędy do prowincjonalnej Warszawy.

W 1526 ziemia mazowiecka została przyłączona do Korony. W 1545 roku Czersk stał się siedzibą Królowej Bony, która otrzymała zamek od Zygmunt I Starego tytułem oprawy. Królowa zamek rozbudowała, by stał się godny rodziny królewskiej. Wieże podwyższono do 22 metrów. Wybudowano rezydencję królowej - Domus Magnus. Powstał również mniejszy budynek - Curia Minor. Za panowania Królowej Bony na stokach wzgórza zamkowego założono plantacje winnej latorośli. Obecnie z zamku rozpościerają się wspaniałe widoki na rozległe pola oraz sady z plantacjami jabłek.

Zamek powstał w oparciu o trzy wieże. Wjazd do zamku następował przez basztę bramną (na zdjęciu obok). Baszta podzielona była na cztery kondygnacje. Pierwszą stanowiła izba straży oraz wrotnego, obsługującego most zwodzony. Następne były pomieszczeniami burgrabiego, zarządcy zamku. Najwyższa kondygnacja, z 12 oknami strzelniczymi, spełniała funkcje obroną.

Najwyższa wieża południowa zwana była więzienną. W wieży, na poziomie chodnika zamkowej straży, znajdowała się winda, przy pomocy której spuszczano więźniów do książęcych lochów. Górną część wieży stanowiła kondygnacja obronna ze strzelnicami.

Widoczna na zdjęciu obok wieża zachodnia posiadała tylko jedno pomieszczenie w którym mieścił się arsenał, a w późniejszym okresie archiwum dokumentów.

W 1805 roku, na wzgórzu środkowym, z darmowej cegły pochodzącej z rozbiórki zamku, został zbudowany kościół parafialny pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Kościół powstał na planie prostokąta w stylu neobarokowym. Obok kościoła usytuowana jest plebania, wybudowana przez ks. Stanisława Godlewskiego w 1884 roku. Znajdują się tu akta metrykalne od 1680 roku. (Widoczna na zdjęciu, z prawej strony, ścieżka prowadzi do ruin zamku.)

Autor: Krzysztof Drupka