W murach miejskich Lublina znajdowały się, oprócz baszt i furt tylko dwie bramy. Jedną z nich jest Brama Krakowska, symbol historycznego Lublina. Brama Krakowska łączy Stare Miasto ze Śródmieściem. Bramę wybudowano około połowy XIV wieku, wraz z otaczającymi Lublin murami obronnymi, po groźnym najeździe Tatarów w 1341 roku. Obie Bramy, Krakowska i Grodzka znajdowały się na starym szlaku handlowym z Krakowa na Litwę i Ruś.

Brama Krakowska Droga prowadząca do Zamku Królewskiego przez Starówkę Lubelską.

W starych księgach miejskich Brama Krakowska nazywana jest zawsze Bramą Wyższą, w odróżnieniu od Bramy Grodzkiej, znajdującej się w niżej położonej części miasta. Początkowo bramę tworzyła tylko część dolna, zakończona krenelażem ze spiczastym wysokim dachem. Do miasta prowadził most zwodzony ponad głęboką fosą (zasypaną w XVII wieku) oraz brona - czyli żelazna krata w bramie.

W XV wieku zaszły pierwsze zmiany w wyglądzie Bramy Krakowskiej. Miało miejsce jej znaczne podwyższenie oraz urozmaicenie ceglanych murów układem zenfrówek w ukośne pasy. Pożary z 1515 i 1575 roku spowodowały konieczność odbudowy Bramy. Prawdopodobnie w XVI wieku dobudowano ośmioboczny, miedziany hełm, nakrywający wieżę oraz przedbramie, dla wzmocnienia jej obronności. W XVI wieku Brama posiadała ganki dla trębaczy i muzyków, którzy "dla przyjemności mieszkańców wygrywali piękne pieśni na swych instrumentach" i zegar miejski. W tym okresie plac przed Bramą stał się głównym ośrodkiem handlowym miasta. W XVII wieku Brama Krakowska zaczynała tracić na swoim znaczeniu. Zły stan techniczny Bramy oraz całego kompleksu murów miejskich spowodował, że w 1656 roku Lublin nawet nie bronił się przed Kozakami. W późniejszych latach była raczej wykorzystywana do celów mieszkalnych - dla trębacza, wrotnego oraz dla dyrektora zegara miejskiego.

Autor: Krzysztof Drupka