Tym razem zapraszamy do Puszczy Kampinoskiej w styczniy, w środku zimy. Dziwnej zimy, bo bez śniegu. Bez śniegu, nie znaczy bez chmur, ponieważ zimowe niebo w Polsce jest spowite gęstymi chmurami. Dzisiaj było inaczej. Na niebie królował delikatny błękit. To on, wraz z soczystą zielenią gałęzi jałowców, był główną atrakcją niedzielnej wycieczki.

Jałowiec (Juniperus communis), jak sama nazwa wskazuje jest rośliną o niewielkich wymaganiach siedliskowych. Występuje w całej Polsce, od wydm nizinnych, do podnóży górskich. Jest odporny na: niskie temperatury, brak substancji mineralnych oraz wody w glebie. Mimo swoich niskich wymagań jest rośliną bardzo pożyteczną. Przejawia się to gdy rośnie razem z innymi roślinami, potrafiącymi wegetować w trudnych warunkach. W Puszczy Kampinoskiej jest to zazwyczaj sosna zwyczajna. Jałowiec daje ściółce sosnowej obfity opad igliwia, który przyśpiesza rozkład ściółki. Tym sposobem wzrasta porowatość gleby, jej przewiewność i przesiąkliwość. Ponadto, wzmożony rozkład ściółki i opadłe igły hamują powierzchniowy spływ wody opadowej, co zapobiega erozji gleby. Nic więc dziwnego, że w borach sosnowych, rosnących na ubogich siedliskach, jałowiec jest najczęściej jedynym, występującym naturalnie gatunkiem podszytowym.

W przyrodzie występuje kilkadziesiąt gatunków jałowca i setki jego odmian. Mają one kształty kolumn, stożków, kopuł, waz, dywanów. Jałowce występują w barwach, od złocistych, przez różne odcienie zieleni, do niebieskich i stalowych. Jałowiec rośnie długo i wolno. Najszybszy wzrost osiąga pomiędzy 5 i 20 rokiem życia. Zazwyczaj przybiera formę krzewu o zmiennym przekroju. Poziomy zasięg korzeni jałowca, na piaskach wydmowych, osiąga 4 m. długości. Kwitnie w maju lub czerwcu.

Szyszkojagoda

Jałowiec nie wytwarza typowego owocu, lecz mięsistą szyszkojagodę z trzema jasnobrązowymi nasionkami (na zdjęciu). Szyszkojagody jałowca są stosowane jako przyprawa kuchenna i surowiec farmaceutyczny. Szyszkojagoda dojrzewa w drugim lub trzecim roku po zapyleniu. W pierwszym roku są zielone, gdy dojrzeją czarno granatowe, pokryte niebieskim nalotem woskowym. Najokazalszy jałowiec w Puszczy Kampinoskiej rośnie w miejscowości Korfowe k. Kampinosu. Okaz ten zwany Jałowcem Królewskim ma 8 m. wysokości. Wycieczkę do tego jałowca opiszę na wiosnę.

Autor: Krzysztof Drupka